Život i rad Huga Klajna

Hugo Klajn (Vukovar, 30.09.1894. - Beograd, 2.12.1981.) je bio jugoslovenski lekar, reditelj, profesor i šekspirolog. Rodom je iz jevrejske porodice koja je godinama živela u Vukovaru. Osnovnu i srednju školu završio je u Vukovaru, a medicinu je studirao u Beču. U Beču se upoznao sa Viktorom Tauskom (Victor Tausk; 1879 - 1919), psihoanalitičarem iz Frojdovog okruženja. Ličnu analizu završio je kod Pol Šildera ( Paul Schilder; 1886 - 1940), nemačkog psihoanalitičara leve ideološke orijentacije, koji se kasnije preselio u Sjedinjene Države.

Po završetku medicine dolazi u Beograd gde otpočinje sa psihoterapijskim radom. Kada je osnovano Psihoanalitičko društvo Beograda postao je njegov član i zajedno sa Šugarom bio njegova okosnica. Za vreme Drugog svetskog rata krio se u Beogradu pod lažnim imenom Uroš Kljajić, pustio je kosu i bradu, i jedini je preživeo od svih članova svoje porodice. Po oslobođenju radio je kratko vreme u psihijatrijskoj bolnici u Kovinu a zatim u Vojnoj bolnici, gde je posmatrao i lečio borce. Na osnovu tog iskustva napisao je knjigu Ratna neuroza Jugoslovena koja je, nažalost, ugledala svetlost dana tek deset godina kasnije (1955).  

Veoma rano se okrenuo pozorištu uočavajući veliko srodstvo između psihijatrije i pozorišta. Hugo je shvatio da znanje i iskustvo iz psihoanalize može uspešno da primeni pri osvetljavanju dramskih likova, njihovih karakternih osobina, motiva i postupaka. Od 1945. godine postaje stalni reditelj u Narodnom pozorištu u Beogradu, a režirao je i u Narodnim pozorištima u Sarajevu, Nišu, Skoplju, Mostaru, Banjaluci i Splitu. Režirao je niz pozorišnih predstava („Hamlet“ Šekspira, „Šuma“ Ostrovskog, „Gospoda Glembajevi“ Krleže, „Pobuna na Kejnu“ Vouka, „Živi leš“ Tolstoja) i televizijskih drama (kao što je „Dnevnik Ane Frank“ 1959. godine). Pozorišni kritičar je, prevodilac i poznavalac Šekspirovih dela, pisac eseja i knjiga iz oblasti pozorišta: „Osnovni problemi režije“, „Šekspir i čovečanstvo“ i „Pojave i problemi savremenog pozorišta“ kojima udara osnove modernom i naučno – analitičkom teatru kome težimo i danas. 

Dobitnik je nagrade Vlade FNRJ za režiju i sedmojulske nagrade za Životno delo. Pedagoškim radom na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu (sadašnji Fakultet dramskih umetnosti) se bavio od 1949., kao profesor pozorišne režije, a od 1949. do 1952. predavao i psihologiju. Svojom dvadesetogodišnjom praksom reditelja – analitičara koju je preneo na svoje učenike i pretočio u svoje delo „Osnovni problemi režije“, Dr Hugo Klajn je utro put mnogim generacijama, a koje i danas pokušavaju da ga prate. Tako i danas kada govorimo o sistemu glume i režije po kome se rukovode umetničke škole u svetu, govorimo o „Sistemu glume“ Stanislavskog i „Osnovni problem režije“ Klajna, koji zajedno čine osnovicu za obrazovanje novih generacija umetnika poznatom kao „Sistem Klajn – Stanislavski“.

U okviru psihohoanalize, vraća se više godina kasnije kao urednik edicije Sabranih dela Sigmunda Frojda koju pokreće i izdaje Matica srpska (1969). Za sobom nije ostavio učenike, ali je dao veliki doprinos ideji psihoanalize i njenom širenju.

Iz braku sa suprugom Stanom, rođenom Đurić, dobio sina Ivana. Ivan Klajn (31.01.1937.) je lingvista, doktor nauka, istoričar jezika, profesor na Filološkom fakultetu u Beogradu i redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU). 

Anđela Kostić, vms