Nikola Šugar

Nikola Šugar (1897 – 1945) – lekar, specijalista za nervne bolesti i psihoanalitičar. Bio je najmlađi od četvoro dece. Porodica mu je bila građanska, nereligiozna i ne previše bogata. Osnovnu školu i gimnaziju je završio u Subotici, a studije medicine u Pragu. Nakon toga odlazi u Berlin gde se zainteresovao za psihoanalizu i završio specijalizaciju. Dve godine je proveo na didaktičkoj analizi kod Feliksa Boehm-a. Usavršavanje nastavlja u Beču, gde je slušao Frojdova predavanja i upoznao Anu Frojd. Postao je član bečkog psihoanalitičkog duštva, a nakon toga Budimpeštanskog.

Nikola Šugar je bio mršav čovek, imao je tamno smeđu talasastu kosu. Imao je karakteristično, malo pogrbljeno držanje. Bio je omiljen u društvu zbog svog smisla za humor, velikog znanja i širokog obrazovanja, a istovremeno povučen i zatvoren. Donekle misteriozan, rezervisan, nesklon da priča o sebi. Klajn navodi da se smatra da je izbegavao fotografisanje, jer ga nema na grupnim fotografijama događaja za koje se zasigurno zna da im je prisustvovao. Nikada se nije ženio, niti češće pojavljivao u društvu jedne žene. Učenici koje je imao na analizi su navodili da se čvrsto držao psihoanalitičkih principa i nikada nisu mogli da naslute šta o nečemu misli. Nakon školovanja u inostranstvu, Šugar se vratio u Suboticu. Klajn ovu odluku opisuje kao teško razumljivu s obzirom da se činilo da je ispred njega svetla psihoanalitička karijera. 1927. godine otvora privatnu praksu. Bio je jedan od prvih psihijatara u ovom gradu, a jedini psihoanalitičar u Vojvodini. U početku je imao malo posla, ali je uskoro počeo da radi sa velikim brojem pacijenata. Postao je poznat kao „lekar za alkoholizam“. Pacijenti su dolazili iz Subotice, ali i iz okolnih gradova Sombora, Vršca i Kule. U to vreme, drugi subotički lekar nisu znali mnogo o psihoanalizi i nisu imali preterano poverenje u ovu novu nauku. Pričalo se da je to neki novi način lečenja gde pacijent leži i priča sve što hoće, a lekar samo sluša. Postojala je i šala „kako lako zarađuje pare jer može da rešava ukrštene reči pošto samo sedi i ćuti“. U to vreme , Šugar je pod psedonimima Schmidt Janos i Feher Miklos napisao nekoliko stručnih radova. Radio je i kao honorarni nastavnik na jednoj školi za vaspitače u Beogradu, gde je predavao o psihičkom životu dece. Klajn navodi da je Šugar u praktičnom terapijskom radu bio tipični „ortodoksni“ frojdovac. Klijent bi ležao na kauču, pričao o snovima i slobodno asocirao, a Šugar davao kratke i ciljane interpretacije. Šugar je u Subotici vodio privatnu praksu deset godina (1927. – 1937.), nakon čega se seli u Beograd. Do tada je samo povremeno odlazio, i radio honorarno kao predavač. Iz Beograda se, nakon bombardovanja, vraća u Suboticu i radi sve do 1944. godine kada je deportovan sa drugim subotičkim Jevrejima.

U Beogradu je radio isto sa alkoholičarima pretežno. U ovom periodu uspostavlja bitne kontakte sa osobama iz naše zemlje (npr. Nikola Popović), zahvaljujući kojima će se psihoanaliza uspostaviti u Jugoslaviji. Nikola Šugar u Beogradu postaje jedan od pokretača grupe koja se može smatrati jezgrom psihoanalize u Srbiji. 1937. godine posetio je Neuropsihijatrijsku kliniku Medicinskog fakulteta u Beogradu, i jedino je Vojin Matić, tada specijalizant, bio zainteresovan za priključivanje Psihoanalitičkom društvu. Iste godine Matić i započinje analizu kod Šugara koja je trajala tri godine. Zabeleženo je i da se grupa koja se okupila oko Šugara, u Beogradu okupljala jednom mesečno, u predvečernjim satima, prvo u Dekanatu Filozofskog fakulteta – radnoj sobi prof. Nikole Popovića, tadašnjeg dekana, a nakon zabrane 1940. godine, u Šugarovom stanu. Šugar je u Beogradu proveo oko 4 godine, da bi se prilikom bombardovanja Beograda, peške vratio u Suboticu. Njegova bogata, lepo složena i pedantno održavana psihoanalitička biblioteka, koja je ostala u stanu u Beogradu, ubrzo je opljačkana.

Pored radova u stručnim psihoanalitičkim časopisima, Šugar je pisao i o drugim temama – o ekonomskim i političkim događajima. Zanimljivo je da se zalagao za brisanje paragrafa o abortusu, smatrajući da njegova zabrana ne doprinosi podizanju nataliteta već nestručnim i opasnim praksama te da ih treba zameniti promovisanjem kontracepcije. Prostituciju vidi kao posledicu malograđanskog morala koja je rezultat ograničavanja seksualnog života na izbor između polnog bračnog života ili apstinencije. U skladu sa psihoanalitičkom orjentacijom i njenom pridavanju važnosti seksualnom nagonu, bavi se i problemom nerešenog stambenog pitanja i njegovim uticajem na ličnost (odsustvo sopstvene prostorije u kojoj se može voditi neometeni seksualni život, što najviše pogađa siromašne slojeve, vodi tome što pripadnici siromašnijih slojeva često moraju seksualni odnos obavljati obučeni, u stanju napetog iščekivanja iznenađenja ili prigušeno, zbog prisustva trećih lica). Interesantno je da u članku „Pravo i nasilje“ govori o moći i nasilju zajednice „zajednica od početka obuhvata pojedince nejednakih moći (muškarci – žene, odrasli – deca, pobednik – pobeđeni) te pravo postaje izraz nejednakih odnosa i ono će biti krojeno prema moćnima, dok podređeni imaju manja prava“.

Zanimljiv je i članak koji je Šugar pisao sa P. Schilderom „O schizofrenim poremećajima govora“. Analizirajući sadržaj i formalne aspekte razgovora sa pacijentom sa dijagnozom shizofrenije, ustanovili su da kada govori o sumanutim idejama, pacijent češće koristi jezičku formu karakterističnu za indirektan govor, dok kada govori o svakodnevnim događajima, govor mu postaje direktan. Iz ovoga su izvukli zaključak da pacijent pravi razliku između stvarnosti i svojih deluzija. Ovo je značajno jer rad sa psihozama u psihoanalizi tada, a i danas, nije baš uobičajen. Šugar je predviđao da će u budućnosti značajan zadatak psihoanalize biti u profilaksi neuroza (mentalnoj higijeni) što je mnogo značajniji zadatak od lečenja pojedinaca.

Anđela Kostić, strukovna medicinska sestra