Život i rad Šandora Radoa

Šandor Rado (mađarski: Rado Sandor; 8. januara 1890, Kisvarda - 14. maj 1972, NewYork City) bio je mađarski psihoanalitičar druge generacije, koji se tridesetih godina preselio u Sjedinjene Države. Dr Rado je dobio prvu univerzitetsku diploma kao doktor političkih nauka, u Mađarskoj na Univerzitetu u Budimpešti u 21. godini. Međutim, krajem 1910. pročitao je pamflet o Frojdu i psihoanaliza Šandora Ferencija. Ovaj novi koncept, zajedno sa njegovim nezadovoljstvom društvenim naukama, doveli su ga do medicinske škole. Pridružio se Ferenczijevoj studiji grupa koja je ubrzo organizovana kao zvanično društvo psihoanalitičara, i ostao je aktivan u bavljenju psihoanalizom do kraja svog života. Dr Rado je diplomirao na medicini 1915. godine, a kao  specijalista psihijatrije već 1923. godine je pozvan da postane član fakulteta novoformiranog Psihoanalitičkog instituta u Berlinu, gdje je ostao do 1931. godine. 

Rado je postao sekretar Mađarskog psihoanalitičkog društva 1913. godine za vreme mandata Šandora Ferencija. Godine 1922. bio je analiziran od strane Karla Abrahama u Berlinu i od 1926. do 1930. bio je sekretar Nemačkog psihoanalitičkog društva, igrajući aktivnu ulogu u organizovanju nastavnog plana i programa. Sigmund Frojd ga je 1924. godine imenovao za glavnog urednika časopisa Funa Internationale Zeitschrift, a tri godine kasnije izvršnim urednikom Imago-a. Godine 1931. na poziv A.A. Brill-a, Rado se preselio u Ameriku, gde je po berlinskom modelu organizovao njujorški psihoanalitički institut. Rado je 1944.godine postavljen za profesora psihijatrije i šefa pionirskog

psihoanalitičkog instituta Univerziteta Kolumbija.

Potom je bio profesor psihijatrije na Državnom univerzitetu u Njujorku (1956–58.), a od 1958. organizovao je progresivni nastavni program u njujorškoj školi psihijatrije. Prema Peteru Geju, „Budimpešta je proizvela neke od najvidljivijih talenata u analitičkoj profesiji: pored Ferencija, tu su bili i Franc Aleksandar, i Šandor Rado.“ Rado je poznat po tome što je 1956. godine skovao termin „šizotip“ kao skraćenicu od „šizofrenog fenotipa“. Ovi izrazi igrali su temeljnu ulogu u savremenim konceptualizacijama shizotipije i genetskoj etiologiji šizofrenije i psihoze. Radoovi doprinosi psihijatriji bili su trostruki: u sferi klasične  psihodinamike; potraga za osnovnim konceptualnim sistemom uma; i razvoj prilagodljive  psihodinamike. 

Rado je objavio jedanaest psihoanalitičkih radova između 1919. i 1942. Možda je najvažniji od njih članak o problemu melanholije iz 1927. koji je „doneo rešenja za neke važne irelevantne probleme još uvek nepročišćene“ otkrivši svoju potragu za psihološkim realnostima, a ne apstrakcijama. Njegovo istraživanje zavisnosti od droga razvilo je koncept "alimentarnog (hranljivog) orgazma" (kasnije, "narkotičko ushićenje") zamenjujući genitalnu satisfakciju. Tokom godina 1933–45, u potrazi za opšte važećim konceptualnim shemama, Rado je napisao radove o strahu od kastracije kod žena (Die Kastrationsangst des Veibes, 1934) i konceptu biseksualnosti. Njegov rad je kulminirao u njegovim delima o adaptacionoj psihodinamici. Rado je doveo u pitanje isključivu preokupaciju terapeuta pacijentom. Smatrao je da istraživanje prošlosti treba biti početak "emocionalne reedukacije" pacijenta u odnosu na njegovu prošlost i njegovo prilagođavanje sadašnjoj stvarnosti.

Otto Fenichel je smatrao da "rad Radoa (1928) razotkrio je samorecenciju kao ambivalentnu integraciju (objekta) i superega", i da su diferencijacija "dobrog" (tj. zaštite) i "lošeg" (tj. kažnjavanja) " aspekti superega korišćeni su za razjašnjavanje ciljeva depresivnih mehanizama.

Dr Rado je revidirao brojne originalne teorije frojdovske psihodinamike na osnovu pažljivog kliničkog istraživanja, ali je sjajni teoretičar ipak bio poznat i prepoznavan po tome što je bio profesor koji je ‘uzbuđivao i podsticao’. Henri Adams je rekao, dok je dr Rado još uvek bio na fakultetu: „Veliki učitelj utiče na večnost - nikad ne možemo reći gde se njegov uticaj zaustavlja.’’

Natalija Stanković, psiholog

Literatura:

F. Alexander, in: F. Alexander et al. (eds.), Psychoanalytic Pioneers (1966), 240–8 (incl. bibl.); New

Perspectives in Psychoanalysis: Sandor Rado Lectures 1957–1963 (1965), vi–viii. ADD.

BIBLIOGRAPHY: P. Roazen and B. Swerdloff, Heresy: Sandor Rado and the Psychoanalytic

Movement (1995).

Peter Gay, Freud: A Life for our Time (London 1988) p. 460.

Millon, Theodore; Millon, Carrie M.; Meagher, Sarah E.; Grossman, Seth D.; Ramnath, Rowena

(2004). Personality Disorders in Modern Life. ISBN 978-0-471-23734-1.

COTTON, J. M. (1973). Sandor Rado 1890-1972. American Journal of Psychiatry, 130(2), 222–

222. doi:10.1176/ajp.130.2.222